Mitokondriye genellikle hücrenin güç santralleri denir. Ana işlevleri, hücrelere güç sağlamak için gerekli enerjiyi üretmektir. Ancak mitokondride enerji üretiminden daha fazlası var.
Mitokondri sağlığınız kadar sağlıklı, enerjik ve performans sahibisiniz.
Yaşlanmak mitokondrilerin miktarı ve işlevlerinin azalmasıdır. Güzel, sağlıklı yaş almak için hücreyi ve özellikle mitokondrileri desteklemek önemlidir.
Egzersizin mitokondri sayı ve işleyişini attırdığını da hatırlatayım. Hareket etmenin en önemli bonuslarından biri yani:)
Besinlerden alabileceğimiz gibi ciddi eksiklik durumları, kronik hastalıklar, ihtiyacın arttığı durumlarda (yoğun spor ve stres gibi) fazlası gerekeceğinden kaliteli takviye ürünler ile alınmasını öneririm.
Bahsi geçen bu etken maddelerin birçoğunun klasik takviyelerle alımında vücutta emilimi, hücreye geçişi çok az olabilir.
Maalesef laboratuvarda kanıtlanan ve insan biyolojisinde görülen, bilinen bu maddeler olumlu etkilerini bir taşıyıcı/kapsül/tablet/toz vs içerisine girdiğinde aynı derecede göstermeyebilir.
İşte o zaman bu maddelerin teknolojik yeni gelişmiş farmasötik formlarda hazırlanıp vücuda verilmesi önem kazanıyor.
Bu yüzden kullanılan takviye ürünün güvenilirliği ve teknolojisi günümüzde dikkat çekilen noktadır.
Güvenli, doğru dozu vücudumuza aldığımızdan emin olmak için bu bilgilerin hepsine hakim ve eğitimini alan eczacılar ilk adresiniz olsun.
Ürünü de vücudunuzu da eczacı tanır ve en uygununu size tavsiye eder.
Mitokondri faaliyetlerinin tiroid hormonu yeterliliği durumunda iyi olacağını de eklemeden geçmeyelim. Yeterli T3 hormon seviyeleri gerekir. Kalp-damar hastalıkları, diyabet gibi kronik hastalıkların birçoğunda mitokondrilerin işlev bozukluğu söz konusudur, buna mitokondri disfonksiyonu denir ve bu durumu düzeltecek tedavi uygulamaları ve gıda takviyeleri kullanımı önem kazanmaktadır.
Mitokondrinin en önemli fonksiyonu (elektron transport zinciri) ETZ ve oksidatif fosforilasyonla (OXPHOS) enerji üretmektir. Mitokondri ile ilişkili hastalıkları anlamak için ETZ ve OXPHOS yolaklarının ve buralarda rol oynayan substratların (ara maddeler) hatırlanması önemli.
Ayrıca iyi yaşam, aktif yaşam, egzersiz ve spor hayatında sağlıklı bir sistem ve performans için mitokondri destekleyici bu substratların bireye özel reçete edilmesi yararlıdır.
Çünkü bu substratlardan geçen elektronlar, mitokondri iç zarı üzerindeki kompleks I, III, IV’te hidrojen iyonlarına (protonlara) enerji sağlar.
Mitokondri sağlığında rol alan bu maddelere kısaca değinelim;
KOENZİM Q10: Mitokondriyal solunum zincirinde I,II,II kompleksleri arasında elektron taşımada rol oynar. Eksikliğinde bu komplekslerin aktivitesi azalır, oksidatif fosforilasyonda yer alan mitokondriyal proteinlerin oluşumu azalır, mitokondri zarı potansiyeli düşer, serbest radikal artışı olur, Fonksiyonlarını yitiren mitokondriler için mitofaji (parçalanma) artar.
QUERCETIN: Mitokondri zarını onarır, ATP (enerji) seviyelerini yükseltir.
REZVERATROL: Kompleks I aktivitesini ve ATP üretimini arttırır. Mitokondriye olan etkileriyle diyabetik Kardiyomiyopati (diyabet kaynaklı kalp yetersizliğine neden olan kalp kası bozukluğu) gelişimini durdurduğu çalışmalarla gösterilmiştir.
ALFA LİPOİK ASİT: Özellikle karaciğer hücre mitokondrilerini önemli derecede destekler, glutatyon (GSH) düzeylerini artırır.
OMEGA3 YAĞ ASİTLERİ: Mitokondri zar yapısını destekler, mitokondriyal kalp hasarı olan deneklerde omega3 ün yenilenmede önemli destek olduğu görülmüştür.
KREATİN MONOHİDRAT: Mitokondriyal kaynaklı problemlerde Koenzim Q10 ve Alfa lipoik asit birlikteliğinde, laktat ve serbest radikal düzeylerini düşürerek sağlığı destekler. (Mitokondriyal ensefalomiyopati hastalarında mitokondrinin aerobik oksidasyon fonksiyonlarını geliştirmesi önemli bulunmuştur)
ASETİL L-KARNİTİN: Karaciğerde yeni mitokondri, mevcutların yapısal gelişimine destektir. Hücresel (oksidatif) hasarı azaltır. Nörodejeneratif durumlar, iskemi ve inmedeki mitokondriyal disfonksiyon (fonksiyon kaybı) durumunda koruyucudur.
NİKOTİNAMİD RİBOZİD: İşleyişte önemli bir anahtar olan NAD seviyelerini ve böylece mitokondriyal biyogenezi (mitokondri yapılanması) uyarır. Egzersizde iskelet kasının antrenman adaptasyonunda artış demektir.
EPİKATEŞİN (YEŞİL ÇAY): Kalp mitokondrilerini hasardan korur.
MAGNEZYUM: Mitokondrilerin yapıtaşlarından biridir. Aerobik enerji üretiminde doğrudan magnezyum-ATP kompleksinin bir parçası olduğu ve dolaylı olarak glikoliz ve oksidatif fosforilasyonda ATP üreten enzimlerin bir enzim aktivatörü olduğu için önemlidir.
GLUKOZAMİN: Mitokondriyal biyogenezi ve yaşam süresini uzattığına dair hayvanlarda ön çalışmalar yapılmıştır, destekleyici olabilecek yeni çalışmalar bu konuya yoğunlaşmıştır.
Kaynaklar:
Nicolson GL. Mitochondrial Dysfunction and Chronic Disease: Treatment With Natural Supplements. Integr Med (Encinitas). 2014;13(4):35-43.
E. Wesselink, W.A.C. Koekkoek, S. Grefte, Feeding mitochondria: potential role of nutritional components to improve critical illness convalescence. Clin Nutr, 38 (3) (2019), pp. 982-995
