Dünya genelinde yapılan kapsamlı bir araştırma, zengin ülkelerde temel ilaçların liste fiyatlarının yüksek olmasına rağmen, satın alma gücü ve sağlık sistemlerindeki geri ödeme mekanizmaları sayesinde bireylerin bu ilaçlara daha kolay erişebildiğini ortay
Buna karşın düşük ve orta gelirli ülkelerde, ilaç fiyatları daha düşük görünse de halkın gelir seviyesinin düşüklüğü nedeniyle cepten ödenen maliyet çok daha ağır bir yük haline geliyor.
JAMA Health Forum’da yayımlanan çalışmada, Dünya Sağlık Örgütü’nün (DSÖ) sağlık sistemleri için en gerekli gördüğü 549 temel ilacın fiyatları 72 pazarda incelendi. Analiz, Avrupa ülkelerinin 2022 yılında temel ilaçlara kişi başına ortalama 167 euro harcadığını gösterdi. Almanya gibi ülkelerde yüzlerce ilacın erişilebilir olduğu belirtilirken, Kuveyt gibi bazı ülkelerde bu sayı çok daha düşük seviyelerde kaldı.
Araştırmaya göre zihinsel ve davranışsal bozukluklarda kullanılan ilaçlar ile kardiyovasküler tedaviler en pahalı gruplar arasında yer aldı. Hepatit B ve C ilaçları ise görece daha ucuz bulundu. Ancak fiyatların tek başına ilaç erişimini açıklamadığı, satın alma gücü paritesine göre yapılan değerlendirmelerin çok daha önemli sonuçlar ortaya koyduğu vurgulandı. Örneğin Afrika ve Güneydoğu Asya’nın bazı bölgelerinde, hayati ilaçların en düşük gelirli hastalara maliyeti birkaç haftalık maaş seviyesine ulaşabiliyor.
Uzmanlar, bu bulguların özellikle düşük gelirli ülkelerde ilaç erişimini güçlendirecek sağlık politikalarının ve sübvansiyonların hayata geçirilmesi gerektiğini gösterdiğini belirtiyor. Çünkü aynı ilacın liste fiyatı düşük olsa bile, bireyin gelirine göre ödemesi gereken bedel çok daha ağır bir yük oluşturabiliyor.
Sonuç olarak çalışma, ilaç fiyatlarının yalnızca etiket değerleriyle değil, ülkenin ekonomik kapasitesi ve sağlık sisteminin sunduğu destek mekanizmaları ile birlikte değerlendirilmesi gerektiğini ortaya koyuyor. Zengin ülkeler daha yüksek fiyatlarla ilaç satın alırken, güçlü sağlık sistemleri sayesinde vatandaşların üzerindeki yükü azaltabiliyor; düşük gelirli ülkelerde ise ilaçlar görünürde ucuz olsa da erişim en büyük sorun olmaya devam ediyor.
