Sigara bırakma süreci bağımlılık derecesine göre değişiklik gösterse de NRT yöntemleri bu süreçte etkin destek sağlar. Ani bırakma yöntemi ile sigara bırakma oranı %80’e kadar çıkabilirken kademeli bırakma yöntemi ile bu oran daha düşüktür (%6).
Sigara bırakma sürecinde nikotin bağımlılığıyla başa çıkmak birçok birey için zorlayıcı olabilir. Nikotin bağımlılığı sigaradaki nikotin maddesinin beyinde ödül merkezlerini uyarması sonucu ortaya çıkar ve bıraktıktan sonra yoksunluk semptomları nedeniyle devam etme eğilimi yaratır. Nikotin replasman tedavileri (NRT) bu yoksunluk semptomlarını azaltmaya yardımcı olurken bireyin sigarayı bırakma sürecinde destek almasını sağlar. Bu yazıda nikotin sakızları ve diğer popüler NRT seçeneklerinin özelliklerine, kullanım yöntemlerine ve etkilerine değinilecektir.
Nikotin Sakızları
Nikotin sakızları özellikle ani sigara içme isteğiyle başa çıkmada etkili olan bir NRT seçeneğidir. Sakız çiğnendiğinde düşük dozda nikotin salgılar ve ağız mukozası yoluyla kana karışır. Kullanımı sigara içme isteğini azaltır ve vücuda zararlı katran veya diğer kimyasal maddeleri sağlamaz.
- Nasıl Kullanılır?
Nikotin sakızı aniden gelen sigara içme isteğini bastırmak için kullanışlı bir NRT yöntemidir. “Çiğne ve park et” tekniği ile çiğnenir; bu teknik 5- 10 kez çiğnedikten sonra sakızın bir süre yanak mukozasında bekletilmesi esasına dayanır. Nikotin ağız mukozasından emilir ve vücutta ani nikotin ihtiyacını karşılayarak yoksunluk belirtilerini azaltır. İki sakız arasında en az yarım saat ara olmalıdır.
- Dozaj: 2-4 mg’lık seçenekleri bulunur. Günde 25 adetten az sigara içenler 2 mg, 25 adetten fazla içenler için ise 4 mg kullanımı önerilir.
- Kullanım süresi: İlk 6 hafta her 1-2 saatte bir sakız alınması önerilir ardından doz kademeli olarak azaltılarak 12 haftaya kadar kullanılabilir.
- Öneriler: Asitli içecekler nikotin emilimini bozabilir bu yüzden sakız kullanmadan 15 dakika öncesinde kahve, kola veya meyve suyu gibi içeceklerden kaçınılması önerilir.
Nikotin Bantları
Nikotin bantları ise gün boyunca cilde yapıştırılarak nikotin salınımını sağlar. Yavaş ve sabit bir nikotin seviyesini koruyan bu bantlar, nikotin yoksunluğu belirtilerini sürekli olarak azaltmaya yardımcı olur. 16 ve 24 saatlik iki formu vardır. 16 saatlik formda sabah nikotin alma isteği olabilir.
- Dozaj: Günde 15 adetten fazla sigara içen bireylerde 21 mg ile başlanması uygunken, 10-15 adet içenler daha düşük dozlar ile başlayabilir.
- Uygulama: Banta vücudun kılsız bir bölgesine (örneğin omuz ya da üst kol) yapıştırılır. 4 gün boyunca aynı yere uygulanmaması, cilt tahrişini önlemek açısından önemlidir.
- Avantajları: Sabit nikotin salınımı sağladığı için aniden gelen nikotin isteğini düzenleyerek sigara içme isteğini bastırır.
Nikotin Pastilleri ve Spreyler
Nikotin pastilleri, dil altına yerleştirildiğinde veya emildiğinde nikotin salgılar. Spreyler ise burundan veya ağız yoluyla uygulandığında hızlı bir etki sağlar. Her iki yöntem de nikotinin hızla emilmesini sağlarken ani sigara isteğini azaltmak için kullanışlıdır.
Kombinasyon Tedavileri ve Yardımcı İlaçlar
Bazı durumlarda farklı NRT yöntemlerinin kombine kullanımı sigara bırakma sürecinde daha etkili sonuçlar verebilir. Örneğin nikotin bandı + sakız veya nikotin bandı + nazal sprey kombinasyonları yaygın olarak tercih edilir. Ayrıca nikotin bağımlılığı yüksek bireylerde bupropion gibi destekleyici ilaçlar da tedaviye eklenebilir.
